Gmina Siennica Różana

W roku 2021 obchodzimy 800-setną rocznicę pojawienia się pierwszej wzmianki odnoszącej się do grodu Szczekarzew, który nieodzownie łączy się z przeszłością Krasnegostawu, miasta lokowanego na prawie magdeburskim w roku 1394. Jeszcze przez kilkanaście lat od chwili lokacji na prawie niemieckim miasto funkcjonowało pod nazwą Szczekarzew (vel Krasnystaw) – w końcu niepodzielnie w źródłach pisanych zaczęła dominować nazwa Krasnystaw. Fakt używania obu określeń musiał mieć związek ze znanym już od kilku wieków Szczekarzewem, co musiało ułatwiać lokalizację nowopowstałego miasta. Warto tutaj również zwrócić uwagę na dokument z roku 1409, który dotyczył oświadczenia włodzimierskiego biskupa Grzegorza. Miał on pod czas soboru w Pizie (3 sierpnia 1409 r.) informować papieża Aleksandra V, że jego zwierzchnictwu podlegają parafie w Szczebrzeszynie, Hrubieszowie, Szczekarzowie i Krasnymstawie, wchodzące do jednostki terytorialno-administracyjnej z terenu diecezji chełmskiej. Tym samym między rokiem 1394 a 1409 miały istnieć dwie różne parafie w Krasnymstawie i Szczekarzewie – należy to łączyć z dwoma istniejącymi obok siebie osadami, które w jakiś sposób musiały ze sobą konkurować, w końcu jednak wygrała ta, która została zorganizowana w nowoczesny jak na tamte czasy czyli miasto Krasnystaw.
Wróćmy jednak do pierwszych wzmianek odnoszących do Szczekarzewa. Chociaż nie pada tam określenie „gród”, to informacje w nich zamieszczone sugestywnie przemawiają za centralnym i obronnym charakterem osady. W wieku XIII Szczekarzew miał być stolicą staroruskiej jednostki terytorialnej, określanej jako wołość. Później zaś już w państwie polskim oparto się na tym starym trzonie terytorialnym tworząc „starostwo” i następnie „powiat”. Tak więc nasze dzisiejsze struktury terytorialne mają bardzo starą tradycję.
Kończąc nasze wprowadzenie do wystawy należy koniecznie też napisać o źródle w którym znalazły się pierwsze wzmianki o Szczekarzewie: jest nim dzieło odnosząca się do XIII wieku nazywane Kroniką halicko-wołyńską lub Kroniką Romanowiczów. Źródło to, co warto podkreślić, jest jednym z najważniejszych pomników średniowiecznej ruskiej historiografii. Jest ono niezwykle ciekawe, pisane niemal jak codzienna relacja z wydarzeń dziejących się w świece Romanowiczów.
Należy podkreślić, że rok 2021 jest wspaniałym pretekstem, żeby zorganizować wystawę na temat wczesnośredniowiecznego Szczekarzewa – niestety, wiemy jednak o nim bardzo nie wiele, musieliśmy więc raczej zbudować dla niego kontekst, którym było pogranicze Polsko-Ruskie, leżące w obrębie dzisiejszej Lubelszczyzny. Zgromadziliśmy więc zabytki z wymienionych na pierwszej planszy muzeów by móc pokazać czego możemy spodziewać badając Szczekrzew. Wystawa ta jest pewnym też pewnym podsumowaniem tego co udało się ustalić na temat „krasnostawskiego” wczesnośredniowiecznego grodu – wydaje się bowiem, że po latach poszukiwań jego miejsce w końcu zostało zlokalizowane – kolejnym etapem są zatem badania archeologiczne – to jednak jest już przyszłość.