Fotogaleria

Gmina przyjazna środowisku

Gmina Przyjazna Środowisku

Historia

Kościół Wniebowzięcia NMP w Siennicy Różanej

Pierwszymi znanymi właścicielami Siennicy byli Sienniccy herbu Bończa. Pierwszym właścicielem wsi Siennica Różana z rodu Bończy był Mikołaj z Wojcieszkowic i dopiero jego potomkowie zwali się Siennickimi. Źródeł na temat etymologii nazwy Siennica nie ma. Na podstawie analizy językowej wyżej wymienionej nazwy, można stwierdzić, że „jej podstawą słowotwórczą jest wyraz – siano. Siennica zaś, to rzeczownik rodzaju żeńskiego od tej nazwy. Jest to wyraz staropolski, który oznacza stóg siana. Za tym, iż wspomniana nazwa pochodzi od Siennic (Stogów Siana) przemawia to, że wsie Siennice leżą nad rozległymi łąkami. Ponieważ wsi o tej samej nazwie jest w parafii wiele, dlatego dla odróżnienia ich dodano drugi człon: Różana.

Istnieje dwie wersje różnic interpretujące tę nazwę. Pierwsza z nich podaje, że Siennicę nazwano „Różaną” – ze względu na mnóstwo dzikich róż rosnących na polach. Natomiast Stanisław Grzybowski w swym dziele „Odrodzenie i reformacja w Polsce” zaprzecza temu i twierdzi, że nazwa wsi „Różana” pochodzi od herbu „Róża”, którym pieczętowali się dawni właściciele tej miejscowości Boryszewscy, pisząc się zresztą Róża – Boryszewscy, z której to pochodziła matka Mikołaja Siennickiego.

Właścicielami Siennicy było wiele znakomitych rodów. Jak już wspomniano wiadomym jest, że w 1419r. właścicielem Siennicy był Mikołaj z Wojcieszkowic. O Siennickich jako właścicielach wsi dowiadujemy się ze źródeł XVI wiecznych. Na początku XVI wieku właścicielem był jeden z najwybitniejszych działaczy politycznych Mikołaj Siennicki, podkomorzy chełmski, który w latach 1550 – 1578 był posłem na sejm i współautorem tzw. artykułów henrykowskich i ustawy o trybunale koronnym.

W 1531 roku współwłaścicielem Siennicy Różanej został Mikołaj Rej, któremu tę wieś w posagu wniosła żona Zofia. „Rej wraz z żoną zamieszkiwał w Siennicy i zaczął zagospodarowywać rozległe, lecz słabo zaludnione ziemie”. „Zachowały się tu wszystkie elementy charakterystyczne dla dawnej wsi tj. kościół, dwór, karczma, cmentarz.

Następnie właścicielami byli Gorzkowscy z Nagłowic, Poletyłowie. W 1875 roku majątek Siennickich kupił książę Stefan Lubomirski, który był jego właścicielem do 1928 roku, do czasu zakupu majątku przez Jerzego Koszarskiego.

Siennickie łąki

Z zapisów parafialnych dowiadujemy się, że trzykrotnie wznoszony był kościół parafialny. Pierwszy drewniany kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny wzniesiony został w 1468 roku. Po jego spaleniu nowy wzniesiono w 1607 r., jednak i ten został zniszczony przez Kozaków pod wodzą Bohdana Chmielnickiego. Obecnie istniejący kościół pochodzi z 1840 roku, a fundatorem był ówczesny właściciel wsi Jan Poletyło.

Historia gminy

W początkach państwa polskiego Siennica  leżała w terenie będącym obszarem rywalizacji między kształtującymi się państwami Polską i Rusią. Jednak osadnictwo w tej gminie sięga zamierzchłych czasów. Świadczą o tym liczne i bardzo ciekawe znaleziska archeologiczne.

Na przełomie X i XI wieku Siennica leżała na terenie kontrolowanym przez Grody Czerwieńskie. Zdobył je w 981 roku „na Lachach” Włodzimierz książe Rusi. W 1018 roku odbił je Bolesław Chrobry, ale już w 1031 roku znowu powróciły do Rusi, zdobyte przez Jarosława Mądrego. Po rozpadzie Rusi Kijowskiej na mniejsze księstwa ziemie te weszły w skład Księstwa Wołyńskiego a następnie w skład  Księstwa Halicko-Włodzimierskiego. Na początku XIV wieku księciem halicko-włodzimierskim został Jerzy II pochodzący z dynastii Piastów mazowieckich. Zawarł on umowę z królem Polskim Kazimierzem Wielkim o sukcesji w razie swojej śmierci. W 1340 roku bojarzy otruli Jerzego II. Do sukcesji po zmarłym księciu wystąpili Polacy, ale też Litwini, Węgrzy a nawet Tatarzy. W 1349 roku w zbrojnej wyprawie Kazimierz Wielki zdobył Chełm. Jednak Litwini odbili wkrótce  tą ziemie i zawarto rozejm.

W 1366 roku Jerzy Narymutowicz księże chełmsko-bełski złożył hołd Kazimierzowi Wielkiemu. Jednak po śmierci Kazimierza Wielkiego sytuacja się zmieniała. W 1376 roku Litwini znowu przejęli kontrolę nad tymi ziemiami.  Wspólna wyprawa polsko-węgierska z 1377 roku przywróciła ziemię chełmską Polsce która weszła w tym czasie do Korony Królestwa Polskiego. Ziemia chełmska dzieliła się na kasztelanie w tym również krasnostawską. Siennica i okolice należały do kasztelani krasnostawskiej.

Na przełomie XV i XVI wieku ostatecznie ukształtował się ustrój administracyjny Polski. Kraj dzielił się województwa  a te na powiaty. Ziemia chełmska weszła w skład województwa ruskiego ze stolicą we Lwowie. Mimo to ziemia chełmska miała swoje odrębności, posiadając własny sejmik szlachecki. Ziemia chełmska niczym nie różniła się od województw po za tym, że nie miała swojego wojewody i zwała się ziemią a nie województwem.

Siennica  należała więc do powiatu krasnostawskiego w ziemi chełmskiej w województwie ruskim, inaczej było  z Żdżannem i Wierzchowinami. Ziemie te wg spisów podatkowych należały raz do powiatu krasnostawskiego a raz do powiatu chełmskiego. Jednak już od XVII wieku dobra te wchodziły już w skład powiatu chełmskiego.

W 1772 roku nastąpił I rozbiór Polski. Lwów, stolica województwa ruskiego wszedł w skład państwa austriackiego, pogłębiło to samodzielność ziemi chełmskiej, której szlachta walczyła o to, aby nie przyłączać tej ziemi do żadnego z województw.

W 1793 roku władze polskie zreorganizowały podział administracyjny Polski. Powstało województwo lubelskie  oraz chełmskie z tym, że do województwa lubelskiego włączono powiat krasnostawski. Ten stan nie trwał długo, ponieważ w 1795 roku tereny województwa lubelskiego i chełmskiego znalazły się w III zaborze austriackim.

Siennica znalazła się w tak zwanej Galicji Zachodniej, która podzielona była na cyrkuły, w tym cyrkuł chełmski. Siennica  należała do cyrkułu chełmskiego.

W 1809 roku w wyniku wojen napoleońskich te ziemie przyłączono do Księstwa Warszawskiego. W 1810 roku Księstwo podzielono na departamenty i powiaty. Siennica znalazła się w departamencie lubelskim i powiecie krasnostawskim.

W 1815 roku upadło Księstwo Warszawskie a na jego gruzach powstało Królestwo Polskie pod berłem cara. Rosjanie początkowo zostawili podział na departamenty i powiaty z tym, że departamenty nazwano województwami. Dodatkowo podzielono województwa na obwody skupiające po dwa lub trzy powiaty.

W ten sposób Siennica Różana znalazła się w powiecie krasnostawskim, obwodzie krasnostawskim (powiaty Krasnystaw i Chełm ) i województwie lubelskim.

W 1845 roku obwody stały się powiatami a dawne powiaty okręgami, nie mającymi już większego znaczenia. Zamiast województw były już gubernie. Siennica znalazła się, więc w składzie powiatu krasnostawskiego w guberni lubelskiej.

Rok 1864 przyniósł ogromne  zmiany na polskiej wsi. Na mocy  ukazu carskiego dokonano uwłaszczenia chłopów. Dotychczasowe obszary dworskie lub rządowe  zostały w dużej części rozparcelowane pomiędzy użytkujących je chłopów. Jednak  część folwarków pozostała w rękach szlachty i rządu.

Drugim ważnym wydarzeniem z tego okresu było utworzenie samorządowych gmin wiejskich.  Gminę tworzyły zarówno  grunty włościańskie (chłopskie) jak i dworskie (folwarki). Częściami składowymi były gromady (wsie) na czele z sołtysem, którego wybierało zgromadzenie gromadzkie. Organem  uchwałodawczym gminy było zebranie gminne, na którym prawo głosu mieli gospodarze posiadający co najmniej 3 morgi gruntu. Zebranie gminne wybierało wójta i ławników (zarząd gminy). Wójt miał uprawnienia policyjno-administracyjne i  sądownicze. Wójt gminy musiał posiadać przynajmniej 25 lat. Musiał też mieć przynajmniej 6 mórg gruntu. Nie miał obowiązku posiadać umiejętności pisania i czytania. Gmina zarządzała  szkolnictwem gminnym. Urzędem gminy kierował pisarz gminny, który często był najważniejszą osobą w urzędzie z racji umiejętności pisania i czytania.

W 1864 roku powstała gmina Siennica Nadolna, którą w latach osiemdziesiątych XIX wieku przemianowano na gminę Rudka.

W 1867 roku dokonano kolejnej reorganizacji. Gubernia lubelska została podzielona na większą  ilość powiatów, powiat Krasnystaw pozostał, a w jego składzie gmina Siennica (Rudka)

W 1912 roku Rosjanie utworzyli gubernię chełmską. Powstanie tej guberni miało za cel oddzielenie jej od Królestwa Polskiego i przyłączenia  do Rosji, ponieważ uważano, że przeważa tu ludność prawosławna.

W 1914 roku wybuchła I wojna światowa. Rosjanie zostali wyparci z tych terenów. W latach 1915-1918 roku był to teren okupacji austro-węgierskiej.

W 1919 roku powstało województwo lubelskie, a w jego składzie powiaty chełmski oraz krasnostawski.  W odrodzonym państwie polskim pozostała gmina Rudka w tym samym kształcie. Najpóźniej w 1929 roku gminę Rudka przemianowano na gminę Siennica Różana.

Taki podział administracyjny przetrwał do 1939 roku.